Devlet İstatistik Enstitüsü ile Merkez Bankası’nın yeni açıklanan “Tüketici eğilim anketi” sonuçları iki kelimeyle özetlenebilir:
“Bugünkü iyimser tablo devam etmez” Bu özeti ankete verilen şu cevaplardan çıkarıyoruz..
1- Bugünün iyi olduğunu,“6 ay öncesine göre, şu andaki satın alma gücümüz nasıldır?” sorusuna verilen cevaplardan çıkarıyoruz.. Endeks değeri Aralık 2003’te 97.9 iken 2 ay sonra yani Şubat 2004’te 99.5 olmuş.. Endekse göre her iki değerde kötümser bir durumu gösteriyor.. Ancak Şubat 2004 rakamı daha iyimser çıkıyor.
2- Yine bir başka soruya verilen cevapta, tüketiciler bugünkü durumda dayanıklı tüketim malı satın almayı çok uygun buluyor.. “Mevcut dönemin dayanıklı tüketim malı satın almak için uygunluğu” endeks değeri Aralık 2003’te 120.3 iken Şubat 2004’te 137.9’a yükselmiş.
Tüketicinin satın alma gücünün artması, enflasyondaki gerileme yanında asgari ücret ve sürekli maaşlardaki reel artışlara da dayanıyor.
Enflasyon düşük de olsa, enflasyonun üstünde bir gelir artışı yoksa, tüketicinin satın alma gücü artmaz.. Ne var ki fiyatların çok hızlı artmasına alışkın olanlar, fiyat artışları yavaşlayınca, “satınalma gücümüz arttı” şeklinde bir yanılgıya düşebilirler.
Öte yandan kurların düşük devam etmesi, dayanıklı tüketim mallarında üretim maliyetlerinin düşmesine ve fiyatların sabit kalmasına neden oldu.. “Düşük kur politikası” sürdürülemez bir politikadır.. Kurlar arttığında eğer bu sektörde verimlilik daha hızlı artmazsa dayanıklı tüketim malları fiyatlarında zorunlu olarak artacaktır.
“İyimser tablo devam etmez” sonucu da şu cevaplardan çıkarıyoruz:
3- Tüketici genel endeksinde “genel ekonomik durum” (gelecek dönem) endeks değeri 2 ay önce 118.3 İken 2 ay sonra 115.1’e gerilemiştir.
4- “İş bulma olanakları” gelecek dönem, endeks değeri de 2 ay önce 107.5 iken 2 ay sonra 100.4’e yani “ümitsizlik sınırına” ulaşmıştır.. Zira yukarıda da belirttiğim gibi endeks değeri 100’ün altına düşerse kötümserlik başlamaktadır.
5- “Satınalma gücü” (gelecek dönem) endeks değeri de 107.5’ten 106.5’e gerilemiş.. Demek ki, gelecekte tüketiciler satın alma güçlerinde bir azalma olacağını bekliyorlar. Böyle bir beklenti, tüketim eğilimini olumsuz etkileyecektir. Tüketimin gerilemesi, ekonomide büyümeyi engelleyecektir.
Sonuç şudur:
İster bugün ekonomide mevcut “İç borç sorunu”, “Düşük kur riski”, “işsizlik sorunu” gibi göstergeler açısından bakalım, isterse “Tüketici anketleri” ve hatta “Reel sektör güven endeksleri” açısından bakalım, eğer IMF’nin kısa dönemli politikalarını değiştirmezsek, uzun dönemli yapısal önlemler almazsak gelecek bugünkü kadar iyi olmayacaktır.