Döviz cephesinde iki sorun var… Birisi, dolar kurunun son bir ayda yüzde 10 değer kazanması… Diğeri de döviz varlıklarımızda azalma.
Bu sene Kasım ayında bankalarda bulunan döviz tevdiat hesapları Haziran ayına göre geriledi. Dolar hesapları 17.8 milyar dolar, Euro hesapları ise 3.4 milyar dolar azaldı. (Aşağıdaki Tablo )
Döviz hesabı olanlar neden bozdurur?
Kur artışının duracağını düşünenler kar amacıyla döviz bozdurmak isteyebilir. Döviz hesaplarının bir kısmı TL hesaplarına dönüşmüş olur. TL mevduat ve katılma fonları hesaplarında bir artış var… Haziranda 767 milyar lira iken Kasım ayında artarak 876 milyar liraya yükselmiş.
Döviz tevdiat hesaplarından para çekilince, Bankaların Merkez bankasında döviz hesapları karşılığı olarak tutulan ( isteyen banka TL karşılığı olarak ta tutabiliyor ) ‘’ Şarta bağlı döviz yükümlülükleri’’ de Haziran Eylül arasında 8.079 milyar dolar azaldı.(aşağıdaki tablo )
Şarta Bağlı Döviz Yükümlülükleri iki kalemden oluşuyor. Birisi Hazine Müsteşarlığı tarafından geri ödemesine garanti verilen kamu kesimi döviz kredilerinden bir yıl içinde ödenecek anapara ve faiz tutarları… Diğeri de kalan vadesi bir yıldan uzun olan Kredi Mektuplu Döviz Tevdiat Hesapları ile TCMB bilançosunda yer alan “Bankacılık Sektörünün Döviz ve Altın Cinsinden Zorunlu Karşılıkları” ve “Akreditifler” kalemleridir.
Merkez Bankası Döviz ve altın cinsinden zorunlu karşılıkları zaman zaman değiştirerek döviz arzını ve kurları etkiliyor.
Sonuçta Merkez Bankası Resmi döviz varlıkları da 3 milyar 956 milyon dolar azalmıştır.
Bankalar, Merkez Bankasında tuttukları Döviz karşılıklarının bir kısmını döviz hesaplarında faizlerin artması, TL de faizlerin düşmesi nedeniyle çekmiş olabilirler.
Ancak nerden bakarsak bakalım bu dövizler nereye gitti?
Zira eğer piyasaya girseydi, döviz arzı artacak ve kur artışı bu kadar hızlı olmayacaktı.
Yurt dışına çıkan Kısa vadeli yabacı yatırım sermayesi varlıklarını dövize çevirmiştir.
Siyasi ve sosyal ortam nedeniyle tasarruf sahibinde sisteme olan güven azalması sonucu bir kısım yerleşikler yastık altına, bir kısım yerleşikler de yurt dışına para transfer etmiş olabilir. Varlık barışının getirdiği imkanlara rağmen yurt dışından kimse döviz getirmedi. Bu durum da para çıkışı ihtimalini artırıyor.
Dövizlerin yastık altına girmesi veya yerleşiklerin yurt dışına para transferi ekonomik açıdan en önemli sorundur. Böyle olduğuna dair elimizde bir veri yok… Yalnızca böyle olmamasının temenni ederiz.