8 Haziranda Merkez Bankası kararına göre , 15 milyon dolar ve üstünde döviz borcu olan şirketler, her hafta bankanın Sistematik risk veri takip sitemine rapor verecekler. 2018 de başlayan bu uygulama öncesinde 3 ayda bir şeklindeydi. Bir haftaya düşmesi , Merkez Bankasının döviz riskini daha yakın takip etme ihtiyacından doğuyor.
Aslında bakarsak , Döviz cephesinde işler gerçekten iyi değil… Ocak-Nisan 4 ayda ödemeler dengesinde dikkat çeken kalemler ;
- Cari açık 12,8 milyar dolar oldu;
- Doğrudan yabancı yatırım sermayesi girişi olmadı. Bu kalemde yabancıya yalnızca 1,4 milyar dolarlık konut satıldı.
- Portföy yatırımlarında 8,7 milyar dolarlık net çıkış oldu. Yabancılar 2,9 milyar dolarlık hisse senedi ve 5,4 milyar dolarlık Devlet İç borçlanma senedi satarak çıktılar.
- Dış borçlanma maliyetleri arttığı için , Bankalar ve diğer sektörler , 2,2 milyar dolar yurtdışı tahvil geri ödemesi yaptılar.
- Yurt dışı bankaların yurt içi mevduatları da 1,4 milyar dolar arttı.
- En önemlisi son dört ayda Merkez Bankası rezervleri 20 milyar dolar azaldı. (Aşağıdaki Tablo)
| OCAK-NİSAN 4 AY ÖDEMELER DENGESİ (MİLYAR DOLAR) | |
| CARİ AÇIK | 12,8 |
| DIŞ TİCARET AÇIĞI | 13,4 |
| DOĞRUDAN YATIRIMLAR (NET GİRİŞ)
Yabancıya Gayrimenkul satısı |
1 ,5
1,4 |
| PORTFÖY YATIRIMLARII (NET ÇIKIŞ)
Yabancıların hisse senedi satışı(net) Yabancıların Devlet İç Borçlanma senedi satışı |
8,7
2,9 5,4 |
| MB RESMİ REZERVLERDE (AZALIŞ) | 20,0 |
Yabancı yatırım sermayesi çıkış yanında , kur artışlarını frenleyebilmek için MB döviz satmak zorunda kalıyor. Aralık ayında toplam rezervler 106,3 milyar dolar iken Nisan ayında 86,3 milyar dolara geriledi. Dahası MB döviz yükümlülükleri de arttı. (Aşağıdaki tablo )
|
MB ULUSLARARASI REZERVLER VE DÖVİZ LİKİDİTESİ |
|
| NİSAN 2020 | |
| RESMİ, REZERV VARLIKLARI | 86,3 |
| DÖVİZ VARLIKLARI | 50,1 |
| ALTIN | 34,8 |
| SDR + İMF REZERVİ | 1,5 |
| DÖVİZ KREDİLERİ MENKUL KIYMETLERİ
VE MEVDUATLARI |
-22,2 |
| AÇIK POZİSYON | -35,5 |
| ŞARTA BAĞLI DÖVİZ YÜKÜMLÜLÜKLERİ | -30,2 |
Pandemi nedeni ile 2020 yılında ekonomi daralacak. Üretimde daralma olursa İthal girdi ihtiyacı daha düşük olur. Ancak ihracat daha fazla daralacak.Asgari üretim içinde ithalat ve İthalat için de döviz gerekiyor. Yine kısa vadeli dış borçların çevrilmesi için de döviz gerekiyor.
Türkiye’nin dış borç stoku ve GSYM’ ya oranı yüksek değil ve fakat Döviz geliri yetersizdir. Merkez Bankası rezervlerinin de düşük olması da eklenince Türkiye’nin dış borçları çevirme riski artıyor. Bu riskin göstergesi CDS’ oranlarıdır. Türkiye’nin Beş yıllık tahvillerinin CDS oranı 477 baz puandır. Yani dış borçlarda faiz dışında ayrıca 5 puana yakın sigorta risk pirimi ödemek zorundayız . Oysaki Türkiye ile kırılgan beşli kefesine konulan diğer ülkelerin baz puanı daha düşüktür. Brezilyanın 258 baz puan ve Endenozya’nın 139 baz puandır.
Pandemi bu tabloyu ağırlaştıracaktır. Bu nedenle Türkiye pandemi için İMF’ den , yatırım projeleri için Dünya bankasından taze döviz sağlamak zorundadır. Ayrıca Merkez Bankasının da FED’in swap kanalına girmesi gerekir.