TÜİK, Fert Başına Gayri Safi Yurt İçi Hasılayı (FBGSYH) açıklarken,
– Cari fiyatlarla TL olarak,
– 1998 sabit fiyatlarıyla TL olarak ve
– Dolar olarak açıklıyor.
Fert başına geliri TL olarak hesaplarken, GSYH’yı yıl ortası nüfusa bölüyor. Dolar olarak hesaplarken, cari fiyatlarla GSYH’yı, cari kurdan dolara bölerek hesaplıyor.
TÜİK’in GSYH’yı dolar olarak da hesap etmesi, uluslararası karşılaştırmalar için gerekiyor. Ne var ki dolar olarak fert başına gelir, dolar değerindeki aşırı değişmeler nedeniyle gerçek gelir artışını göstermiyor. Dolar kurundaki değişmelere göre çelişkili sonuçlar veriyor. Örneğin 2002 yılında dolar olarak fert başına gelir 3.492 dolar iken 2010 yılında üç katına yakın artarak 10.079 dolar olmuştur. Bu rakamlara bakarak, kendilerinin 8 yılda refah düzeylerinin ve satın alma güçlerinin üç kat artmadığını gören insanların kafası allak bullak oluyor. Aşağıdaki tabloda TÜİK’in verdiği rakamlar içinden 2002 ve 2010 yılları alınarak, AKP iktidarında fert başına gelir artış oranları hesaplanmıştır.
Fert başına GSYH
TL olarak cari 2002 2010 Yüzde Artış
fiyatlarla FBGSYH 5.310…15.138……….185.0
TL olarak 1998 sabit 2002 2010 Yüzde Artış
fiyatlarla FBGSYH 1.099…1.448………….31.7
Dolar olarak 2002 2010 Yüzde Artış
fiyatlarla FBGSYH 3.492…10.079………188.6
Kaynak: TÜİK, Yüzdeler hesap edilmiştir.
1) 8 yılda cari fiyatlarla GSYH yüzde 185 oranında artmıştır. 2002 yılında 5.310 lira iken 2010 yılında 15.138 liraya yükselmiştir.
2) Ne var ki cari fiyatlarla fert başına geliri enflasyon etkilediği için, gerçek gelir artışını ve satın alma gücündeki artışı göstermiyor. Bu nedenle sabit fiyatlarla gelir artışına bakmak gerekiyor.
Ortalama büyüme oranı
Sabit fiyatlarla 8 yıldaki gelir artışı yüzde 31.7’dir. Kabaca, fert başına gelir artışı AKP iktidarında her yıl ortalama yüzde 3.96 artmıştır. Başka bir ifade ile fert başına GSYH’da ortalama büyüme oranı 3.96 olmuştur.
3) Söz konusu 8 yılda, dolar olarak Fert başına gelir artışı, cari fiyatlarla olan artıştan daha yüksek, yüzde 188 ,6 olmuştur. Bunun nedeni TL’nin aşırı değerli olmasıdır.
Örneğin, 2002 ortasında bir dolar 1.583 lira idi. 2010 yılı ortasında 1.587’dir. Yani 8 yılda TL’nin dolar karşısındaki değeri aynı kalmış.
Bunun üç nedeni olabilir: Doların uluslararası değeri bizdeki enflasyon oranından daha yüksek oranda düşmüşse, Dolar değeri dünyada aynı kalmış, Türkiye de enflasyon sıfır olmuşsa, Hem doların uluslararası değeri düşmüş. Hem de TL aşırı değer kazanmışsa…
Çok açıktır ki, Türkiye’de olan üçüncü şıktır.
Kur oyunu oynandı
Doların dış değeri düşmüştür. Örneğin 2002 yılı ortasında bir Euro, 99.20 dolar idi. Yani dolar eurodan daha değerli idi. 2010 ortasında bir euro, 1.23 dolar oldu. Yani bu 8 yılda dolar, euro karşısında yüzde 24 değer kaybetti. Dolar kurunun düşük olması, dolar cinsinden fert başına geliri çok daha yüksek gösteriyor.
TL aşırı değer kazanmıştır… Merkez Bankası, 2003 TÜFE bazlı reel kur endeksine göre 2010 Temmuz ayında endeks değeri 125.7 oldu. Yani TL, 2003’e göre yüzde 25 .7 oranında değer kazandı. Dünyada bu tür yanlışlıkları önlemek için, satın alma gücü paritesine göre fert başına gelir hesabı yapılmaktadır. Daha da önemlisi her Başbakan fert başına geliri kendi milli parası ile açıklamaktadır.
Özetle Başbakan ve Bakanların, dolar olarak fert başına GSYH’yı, gelirde bir reel artış varmış gibi kullanmaları yanlıştır