Merkez Bankasının açıkladığı ödemeler dengesinde, 2014 yılı 11 aylık cari açık, bir önceki seneye göre yüzde 31.7 oranında azalarak 38.7 milyar dolara geriledi.
İhracat aynı 11 aylık dönemler itibariyle yüzde 4.9 oranında arttı, İthalat ise yüzde 3.6 oranında azaldı. Sonuçta 2014 yılı 11 aylık dış ticaret açığı da 2013 yılına göre yüzde 21 oranında azalarak 56.7 milyar dolar oldu.
Bu demektir ki 2014 yılı, yıllık cari açık 42-43 milyar dolar olacaktır.
2014 yılında, bir önceki yıla göre cari açığın düşmesinin temel sebepleri, kur artışları ve bu nedenle ithalatın daha pahalı gelmesi, petrol fiyatlarının düşmesi ve sonuçta enerji ithalat maliyetinin azalması ve devam eden durgunluktur.
2014 cari açık GSYH’ ya oranı yüzde 5 dolayında olacaktır. Bu oran genel olarak risk sınırı olarak kabul edilmektedir. Ne var ki, Türkiye açısından yine çözülmesi gereken ve sürdürülemez bir açıktır.
Türkiye üretimde Girdi olarak Yüksek oranda ithal aramalı ve hammadde kullandığı sürece cari açık devam edecek ve istihdam yaratamayacaktır. İşsizlik artmaya devam edecektir. Ayrıca dünya konjonktürü sıcak paranın azalması yönünde gitmektedir. Türkiye döviz yaratmadığı sürece, Sıcak para ve yabancı sermaye çıkışlarını karşılamakta ve mevcut dış borçlarını ödemekte sıkıntıya girecektir.
Ocak‑Kasım arası 11 aylık dönemde Döneminde ödemeler dengesi finans hesabında dikkat çeken gelişmeler şöyledir:
1. Yurt dışında doğrudan yatırımlar için 4.3 milyar dolarlık sermaye çıkışı olmuş.
2. Yabancılar 2.5 milyar dolar portföy yatırımı olarak hisse senedi almışlar,
3. Devlet iç borçlanma senetlerinde yabancıların net alımı çok düşük kalmış,
4. Devlet uzun vadeli kredilerde 0.7 milyar dolar net geri ödeme yapmış,
5. Dışarıdaki Türk vatandaşlarının Merkez Bankasında tutukları Mevduat hesaplarından 2.2 milyar dolar çıkış olmuş,
6. 11 ayda, devlet, bankalar ve özel sektör, tahvil satışı ve dış kredi almak yoluyla 33.9 milyar dolar borçlanmıştır. (Aşağıdaki Tablo )
|
OCAK KASIM ( 11 AY ) DIŞ BORÇLANMA |
|
|
|
MİLYAR DOLAR |
|
1-) YURTDIŞI PİYASALARDA TAHVİL İHRACI |
|
|
DEVLET |
4,2 |
|
BANKALAR |
10,2 |
|
DİĞER FAKTÖRLER |
3,2 |
|
|
|
|
2-) DIŞ KREDİ |
|
|
BANKALAR |
11,1 |
|
DİĞER FAKTÖRLER |
5,2 |
|
|
|
|
TOPLAM |
33,9 |
Sermaye çıkışı, cari açık ve dış borç yanında, Merkez Bankası döviz rezervleri yetersiz kalmaktadır.
Merkez Bankasının toplam rezervi, 133.1 milyar dolardır. Bu rezervin yüzde 38.3’ü yani 51.1 milyar doları, döviz ve altın olarak kendi parasıdır. Kalan yüzde 60.7 oranındaki 80.8 milyar doları ise Bankaların mevduat munzam karşılığı olarak tutukları dövizlerdir.
Bankalarda mevduat azalınca, bankaları n Merkez bankasında tutukları dövizlerin bir kısmı da açığa çıkacaktır. Yani Merkez bankasının başkasının rezervine güvenerek hesap yapmaması gerekir.
Sonuçta, Önlem alınmaz ise Türkiye cari açığı daha fazla finanse edemez ve maliyetlerine daha fazla katlanamaz, dış borçları çevirmekte zorlanır.