Bugünkü ekonomik ve siyasi koşullar değişmezse, 2016 yılında en fazla döviz konusunda sıkışacağız. Turizm gelirlerinin düşmesi, cari açığı olumsuz etkileyecektir. Dış ticaret hacminin daralmasına rağmen bu sene cari açık 35 milyar doları geçebilir.
Cari açığın finansmanında da zor günler görünüyor. Zira, doğrudan yabancı yatırım sermayesi ve portföy yatırımlarında net çıkış var. 2016 ocak ayı itibariyle son bir yılda çıkan yabancı sermaye 10.5 milyar dolar oldu.
Yani döviz cephesinin 2016 yılındaki tablosu iyi görünmüyor.
1) Merkez Bankası 2016 Ocak ayında, ”Uluslararası Yatırım Pozisyonu Açığı”nın 366.8 milyar dolar olduğunu açıkladı.
219.4 milyar dolar olan döviz varlıkları, Türkiye’de yerleşiklerin Yurt dışındaki doğrudan ve portföy yatırımları, efektif ve mevduatları ve açtığı kredilerdir.
Buna karşılık 586.2 milyar dolar tutan döviz yükümlülükleri ise yabancıların Türkiye’de doğrudan ve portföy yatırımları, mevcut efektif ve mevduatlar ve Türkiye’nin aldığı dış kredilerdir. Aradaki fark, uluslararası yatırım pozisyonu açığıdır.
2) Üçüncü çeyrek brüt dış borç stoku 406 milyar dolardır. Toplam dış borç stokunun milli gelire oranı yüzde 55’tir. Diğer ülkelerle karşılaştırırsak, bizim dış borç yükümüz yüksek değil, ortalardadır. Söz gelimi Yunanistan ve İspanya’da dış borçların milli gelire oranı yüzde 100’ü geçiyor.
Ne var ki bizde dış borç ödeme kapasitesi düşüktür.
Bir nedeni büyüme oranı düşüktür. Gelir yaratamıyoruz. Ayrıca dış borç ödememiz için yarattığımız geliri dövize çevirmek gerekir.
İkinci nedeni, cari açık veriyoruz. Döviz kazancımız yetersizdir. (Aşağıdaki tabloda 2015 üçüncü çeyrek dış borç stoku yer almaktadır.)
2002 yılında toplam 129 milyar dolar olan dış borçları, bugüne kadar büyüterek geldik. Borcu, borçla kapattık. Artık Türkiye son beş senedir riskleri nedeniyle daha yüksek faizle dış borç alabiliyor. Yani dış borçları çevirmenin de maliyeti yüksektir. Kaldı ki dış borçları sürekli çevirerek sürdüremezsiniz.
3) MB verilerine göre, 2016 yılında ödenmesi gereken, bir yıl ve daha kısa vadeli dış borçlar ile vadesi gelen uzun vadeli dış borçlar toplamı 162.7 milyar dolardır. (Aşağıdaki tablo.)
35 milyar dolar olacağı tahmin edilen cari açığa da 162.1 milyar dolar dış borç ödemeyi eklersek, 2016 yılında döviz ihtiyacı 197 milyar dolar olarak karşımıza çıkmaktadır.
4) Nihayet Merkez Bankası döviz rezervleri de gerilemektedir. 2014 yılında 127.3 milyar dolar olan net rezerv, 2016 ocak ayında, 111.3 milyar dolara düştü.
Sonuç olarak: 2016 yılında döviz tablosu bizi zorlayacaktır.