Gelişmekte olan ülkelerde, kayıt dışı ekonominin yüzde 30-40 düzeyinde olduğu tahmin ediliyor.
Sanayileşmiş ülkelerde de kayıt dışı ekonomi var… Ancak oranı daha düşüktür.
Aslında “Kayıt dışı ekonomi “ ile “vergi dışı ekonomi “ farklıdır. Kayıt dışı ekonomi hem “yer altı ekonomisi“ni, hem de “vergi kaçağını” ifade etmektedir.
Yer altı ekonomisi,topluma zararlıdır.Uyuşturucu kaçakçılığı gibi… Devletin görevi yeraltı ekonomisini vergilendirmek değil, ortadan kaldırmaktır. Eğer “Mali Milat” yılında olduğu gibi, vergi almaya kalkarsanız, yer altı ekonomisini meşrulaştırmış olursunuz.
Vergi dışı ekonomiye gelince… Bu çerçevede vergi kaçağı ve Devletin teşviklerle, çeşitli istisna ve muafiyetlerle isteyerek vergi dışında tuttuğu gelir ve harcamalar var.
Hesap uzmanları kurulu denetim sonuçlarına göre geçen yıl kazanılan her 100 liranın,yalnızca 40.5 lirasının vergisinin ödenmiş… Yine rapora bakarsak kurumlar, KDV ÖTV ve diğer vergilerde kaçak oranı ödenen vergiden fazla görünüyor.
Türkiye’de vergi kaçağı olduğu muhakkak… Hesap uzmanları kurlunun dün basında yer alan raporu bu konuda aşırı abartılı görünüyor… Çünkü eğer hesap uzmanlarının raporuna bakarsak, Türkiye’de kayıt dışı ekonomi, kayıtlı ekonomiden daha yüksek görünüyor.
O zaman da Türkiye’de fert başına gelirin 4 bin dolar değil, 7-8 bin dolar olması gerekiyor.
Gayri Safi Milli hasıla hesabı bir tahmindir… Bu tahmin yapılırken vergisine bakmadan yaratılan katma değerler hesaplanıyor… Bu nedenle, GSMH iki katı olamaz..
Geriye kalıyor vergi yükü hesabı… Eğer verginin yarısı kaçaksa vergi yükünün, yani toplam vergi gelirlerinin GSMH’ ya oranının, parafiskal gelirler hariç yüzde 40 tan fazla olması, parafiskal gelirler dahil olunca da yüzde 50 den fazla olması gerekiyor…
Bugün bu yük yüzde 34 tür… Ve tepki çekiyor… AB ortalaması da yüzde 33 ‘tür…
Hesap uzmanları kurulunun inceleme sonuçları neden bu kadar abartılı çıkıyor?
Hesap uzmanları ve vergi denetim elemanları psikolojik olarak, inceledikleri vergi mükelleflerinde mutlaka bir kaçak veya vergi kaybı bulmak istiyorlar… Ve bu gözle inceleme yapıyorlar.
Kimin olursa olsun, incelenen her muhasebede mutlaka bir yanlış veya bir hata bulunabilir…
Öte yandan vergi incelemesi sonuçlarını bazı mükellefler maliye ile sorun yaşamasın diye çıkan vergiye itiraz etmiyor… Bazıları ise vergi mahkemesine gidiyor… Ve vergi mahkemeleri de yüzde 80 oranında mükellefi haklı görüyor…
Maliye literatüründe bir söz var… “Vergi verilmez… Alınır…”
Türkiye de vergi sistemi içinden çıkılmaz derecede bozuktur… Vergi adaleti yoktur… Vergiler, vatandaş ve vergi mükellefi için eziyete dönüşmüştür…
Bu nedenle vergi kaçağından önce devletin vergi almasını öğrenmesi gerekiyor.