Büyüme yaşandı mı? soruları tartışmak doğru değil… Zira katma değer var ki büyüme de var… Kaldı ki Gayri safi milli hasıla tahminleri her zaman aynı şekilde yapılıyor…
Önemli olan, Bir… Büyümenin devam edip etmeyeceği, sürdürülebilir olup olmadığı.. İki büyümenin refaha yansıyıp yansımadığıdır…
Büyümenin refaha yansımadığını yaşayıp, görüyoruz.. Sürdürülebilirliği konusunda iki görüş var… Hükümet üyeleri sürdürülebilir diyor… Merkez bankası Başkanı tereddütler olduğunu ifade ediyor ve bir kısım iktisatçı arkadaşlar da sürdürülemez diyor…
Bana göre de sürdürülemez…
1) İhracatçının karını azaltması veya verimlilik artışı da bir yere kadar devam etti… Sınıra gelindi… Dış talebin azalması, büyümeyi olumsuz etkileyecektir.
2) Sanayi üretim endeksindeki artış ve kapasite kullanımındaki artış, geçen yıllara göre hız kesti.
3) İç taleple ilgili gelişmeler devam ederse, büyüme bir yana ekonomide durgunluk riski de artacaktır:
– İşsizlik,
– Reel ücretlerdeki gerileme,
– Kamu yatırımlarının askıya alınması,
– Yabancı yatırım sermayesinin gelmiyor olması,
– Düşük kur nedeniyle iç üretim yerine ithalatın tercih edilmesi,
– Yerleşiklerin yurt içinde değil, yurt dışında sabit sermaye yatırımları yapmayı tercih etmesi,
4) Öte yandan, esnafa bakarsak, esnafta durgunluktan şikayet ediyor.
Ne var ki, esnafın şikayeti düşük gelir guruplarının, çiftçinin ve çalışanın satın alma gücünün azalmasından ileri geliyor. 2001 yılından bu güne bu gurupların reel geliri geriledi ve satın alacakları mal miktarı da azaldı.
Gelir dağılımın bozulması da lüks mallara olan talebi etkilemiyor… Ancak, düşük gelir guruplarına hitap eden talebi etkiliyor… Gelire bağlı olarak harcamaların azalmasına neden oluyor.
Sonuç: Geçmiş yıllarda yaşananlar biz şunu göstermiştir… Ekonomik büyümenin olduğu yıllarda siyasi iktidarlara kamu oyunda tepki az olur… Buna karşılık, eksi büyümenin ve durgunluğun olduğu dönemlerde siyasi iktidarlara karşı kamu oyunda çok sert tepkilerin oluşur.