Dün Borsa yeniden sert çıkışa başladı. Bu çıkışa sevinmek mi gerekir, üzülmek mi? Bana göre sert iniş de, sert çıkış ta, yüksek kırılganlığın göstergesidir.
Büyük şirketler, yatırım fonları, işini bilir. Ancak küçük tasarruf sahibi bu aşırı kırılganlıkta hep kaybeden olacaktır. Borsa bu gibi yatırımcılar için, kumar bile değildir. Bile bile kayıp demektir.
Gelişmekte olan ülkelerde, tasarruflar küçük, sermaye birikimi yetersizdir. Bu nedenle bu ülkelerde borsa, sermaye birikiminin en önemli aracıdır. Küçük tasarruflar bu piyasada birleşip, yatırımlara dönüşebilir. Ne var ki, bu kadar kırılgan bir borsa, ancak büyük fonların kumar oynadığı bir masa haline geliyor.
Aslında temel sorun küreselleşme sürecinin ekonomideki dengeleri aşırı bozmasıdır. Bu süreçte, finans sektörü aşırı şişti… Balon yaptı. Reel sektörü temsil etmekten uzaklaştı. Başka bir ifade ile reel sektörle, finans sektörü arasındaki denge bozuldu.
Bizde olduğu gibi, devletin alt yapı yatırımlarına kadar, doğal tekellere kadar, her şey özelleşti. Devletin içi boşaltıldı. Bu nedenle devletin ekonomi içindeki payı hesapsız küçüldü. Kamu sektörü ile özel sektör arasındaki denge bozuldu.
Dalgalı kur sistemleri ve sınırsız konvertibilte, spekülatif fonların dünyaya hakim olmasına ve bu nedenle ekonomilerde kırılganlığın artmasına neden oldu. Piyasalar spekülatif yapı kazandı.
Ekonomilerin çivisi çıktı
Özetle, ekonominin çivisi çıktı… Dengeler bozuldu…
Dünyanın krizden çıkıp, yeniden bu dengelerin kurulması ve istikrar için zaman gerekiyor. Bu zaman ihtiyacı, trenin raydan çıkmasına benzer… Tren raydan çıkınca, yeniden raya çekmek için bir zaman gerekiyor.
Ekonominin de yeniden dengeye gelmesi için aynı şekilde bir zaman gerekiyor. Ayrıca, hükümetlerin bu niyette olması ve samimi olması gerekiyor.
Zira, finans sektörü, Soros fonları gibi fonlar, birçok hükümet üzerinde etkilidir. Bu spekülatif fonlar, siyasetçi ve diğer kesimlerden, önemli isimlerle işbirliği içindedir. Bu isimleri tetikçi olarak kullanıyor. Eğer hükümetler isterse, küreselleşme ezberinden kurtulup, özgün politikalar geliştirebilir. ABD, Avrupa, İngiltere, İsviçre, Japonya ve Kanada Merkez Bankaları likidite sorununu çözmek için, piyasaya 250 milyar dolarlık taze para sürmeye karar verdiler. Daha önce de 350 milyar dolar sürülmüştü. Son kurtarılan sigorta şirketi, AIG’ye aktarılan 85 milyar doları da katarsak, toplam taze para 685 milyar dolara ulaşıyor.
Taze para piyasadaki paniği önleyebilir… Ancak bozulan sektörel dengeleri yerine getirmez. Üstelik likiditeyi artırmanın olumsuz etkileri de var. Örneğin altın fiyatlarını artırır. Enflasyonist etki yapar.
Gerçi konjonktürde daralma olduğu için, enflasyona direkt yansımaz… Ancak stagflasyona neden olur.
Dünya krizini çözmek için, likidite yanında daha uzun dönemli önlemler almak ve özellikle spekülatif sermayeyi kontrol altında tutmak gerekiyor.