Türkiye’ de bölgeler arası kalkınmışlık farkını rakamlarla ifade etmeye gerek yok. Her şey açık seçik ortada… Bu bölgelere verilen teşvikler ya yarım yatırımlar olarak kaldı… Veya bir işe yaramadı. Çünkü verilen teşvikler siyasi içerik taşıyordu. Ayrıca göçün devam etmesi de geri kalmışlığın bir göstergesidir.
Geri kalmışlığın başını Doğu Anadolu Bölgesi çekiyor. En az yatırım yapılan bölgemiz de Doğu Anadolu Bölgesidir. Küreselleşme anlayışı Doğu Anadolu Bölgesinin daha da geri kalmasına neden oldu…
Küreselleşme, post modern anlayış, yaklaşım olarak takdim ediliyor… Bu anlayışa göre, ulus devletler artık gününü doldurdu.. Planlama yapmak, kaynakların tek merkezden planlanması ve ekonomide Ulusalcı yaklaşımlar ve nihayet bir ülkenin uluslar arası düzeyde kendi çıkarlarını koruması küreselleşmeye engeldir.. Zira ülkeler kendi ekonomik çıkarlarını korursa, dünya kaynaklarının etkin dağılımı sağlanamaz..
Türkiye, bu yaklaşımla çok kan kaybetti.. Ekonomik açıdan, faiz ve cari açık yoluyla dışarıya karşılıksız kaynak transfer etti.
KALKINMA AJANSLARI
Ayrıca bu post modern anlayışla, bölge kalkınmasında da merkezi planlama yerine, 26 Ocak 2006’ da AB ile uyum çerçevesinde Kalkınma Ajansları yasasını çıkardı..
Kalkınma ajansları ne kamu, ne özel olan, arada kalmış bir hilkat garibesidir..
Bu ajansların,
- Çalışması özel hükümleri göredir..
- İç ve dış denetimi, bağımsız denetim kurumları tarafından yapılacaktır.
- Vergi gelirlerinden pay alınacaktır,
- Çalışanlar memur statüsündedir,
- Bu karmaşa içinde bir organizasyonun çalışması ve yararlı olması mümkün değildir.. 26 kalkınma ajansı vardır.. İstanbul, Ankara ve İzmir tek il olarak ayrı bölgeler şeklinde organize olmuştur.
Aslında Doğu Anadolu’ da GAP gibi tek bir bölge kalkınma planı yapmakta kalkınma amacına uymuyor.. Çünkü, Doğuda iller arasında, doğal yapı ve iklim farklıdır.. Her ilin ve hatta ilçelerin potansiyel imkanları farklıdır. Özetle heterojen bir yapıya sahiptir. Örneğin her ile verilmesi gereken teşvik, farklı olmalıdır.
ÇÖZÜM NEDİR?
Bu heterojen yapının koordinasyonu, merkezi bir planlamayla ve kuş bakışıyla ancak mümkün olur.. Bu anlamda:
- Bölgesel Kalkınma Yasası çıkarılmalı..
- Bölgesel Kalkınma Bakanlığı kurulmalı
- Bölgesel Kalkınma Fonu oluşturulmalı
- Devlet altyapı yatırımlarını (yol-sulama-enerji-eğitim-sağlık) ve çevre koruma yatırımlarını tamamlamalı
- Yatırımlara yüzde 50’ si yatırımdan önce, yüzde 50’ si yatırım tamamlandıktan sonra olmak üzere en az yüzde 25 oranında nakit teşvik verilmelidir.
- Tarımda, Devlet doğrudan tohum ve gübre dağıtmalıdır.
- Doğu Anadolu’ yla ilgili Kalkınma Projelerine alınacak dış kredilere Hazine kefalet vermelidir.