Türkiye’de bazı işlere “akıl-sır erdirmek” mümkün değildir. Biri genel… Biri özel… İki örnek, durumu izah etmek için yeterlidir…
Genel anlamda, yıllardır söylenip yazılıyor… Yasalar değişiyor… Mevzuat kolaylaştırılıyor… Ancak uygulamada bürokrasi artıyor…
Bürokrasiye akıl-sır erdirmek mümkün değil..
“Altın yumurtlayan tavuk” olarak kabul ettiğimiz turizm yatırımı yapmak niyeti ile Türkiye’ye gelen bir yatırımcı; yatırım uygulaması için, Turizm Bakanlığı, Bayındırlık Bakanlığı, Çevre Bakanlığı (Özel Çevre Koruma Kurulu) Maliye Bakanlığı (Milli Emlak),Milli Savunma Bakanlığı, Belediye, Sit kurulları, Denizcilik Müsteşarlığı (Deniz Ulaştırma ve DLH) ve daha aklımıza gelmeyen birçok Bakanlık ve daireden izin almak gerektiğini görünce, gerisin geriye kaçıyor.
Bu vahim olayın çözümü çok kolaydır… Turizm yatırımlarında bütün yetkiler tek bir Bakanlıkta, Kültür ve Turizm Bakanlığında toplanabilir… Turizm Bakanlığında da vasıflı eleman alınır… Yasalardaki katı kurallarda yumuşatılırsa, sorun çözülür.
Çözülmediği içindir ki aslında yalnızca yabancı sermaye değil, yerli sermaye de kaçıyor… Bürokrasiyi tamamıyla kaldıran Doğu Avrupa ülkelerine gidiyor… Örneğin bu sene Ocak-Temmuz döneminde yasal yoldan yurt dışına çıkan doğrudan yatırım sermayesi 500 milyon dolara ulaştı.
Akla ziyan işler için en iyi Özel örnek THY’dır…
THY, her nedense kötü yönetimde direniyor… Herkes yazıp- söylüyor… Ancak THY bildiğini yapıyor… Artık topluma sosyal maliyeti iyice arttı…
Devlete ait bir kuruluşun karlı veya zararlı olması, bilanço üzerindeki rakamlardan daha farklıdır… Önemli olan topluma getirdiği fayda ve verdiği zarardır…
THY kar etti… Ancak gecikmelerden dolayı… Kötü hizmetten dolayı tüm yolculara zarar verdi. Bu yüzden iş bağlantılarını kaçıranların zararı oldu… Havaalanlarında üç-beş saat bekleyenlerin zaman kaybı oldu… Zaman kaybının alternatif maliyeti yüksektir… Kavgalar… Gürültüler… İnsanları hasta etti…
Toplarsanız bu gibi sosyal maliyetler, THY’nın karını fazlasıyla geçer…
THY iyi hizmet verip sosyal maliyeti düşürse ve zarar etse, bu zararı da bu toplum vergileriyle ödeyecektir… Ödeyeceği vergi kötü yönetimin getirdiği sosyal maliyetten daha düşük olacaktır…
Bu hesapları hükümet ve THY yapmıyor mu? Yapamıyor mu? Yoksa yapmak işlerine mi gelmiyor? Çünkü kamuoyunun kafasında “THY’ ucuza kapatılsın diye mi kötü yönetiliyor?” şeklinde bir soru var.