ABD merkez bankası olan ( FED ) ‘in faizleri indirmesinin ilk etkisi , İMKB endeksinin hızlı yükselmesi ve dolar kurunun düşmesi olarak ortaya çıktı.
ABD’ de faiz oranı düşünce , kısa vadeli sermayenin bir kısmı faizler yüksek olduğu için yeniden Türkiyeye gelmeye başladı.
Dalgalanmadan önce 95 milyar doları geçen sıcak para stoku , dalgalanma nedeniyle 5 milyar dolar azalmıştı… Yani 5 milyar dolar sıcak para çıkmıştı. Şimdi yeniden sıcak para stoku artacak ve takriben 100 milyar doları geçecektir.
Türkiye de , borsa artar, kur düşerse herşey yolunda anlamı çıkıyor.. gerçekte ise , borsanın artması tamamıyla fiktif bir artıştır. Yani borsa balon yapıyor.. Balon yaptıkça , ekonomide kırılganlık artıyor. Çünkü borsa ne kadar hızlı çıkarsa, o kadar da hızlı inecektir. Son dalgalanmada bu gerçeği bir daha yaşadık. Küresel dalgalanmadan en fazla etkilenen borsa , bizim ki oldu.
Kura gelince … Dolar dünyada değer kaybediyor. ABD’ de faizler düşünce yeniden değer kaybetmeye başladı. Buna karşılık dünyada Euro değer kazanıyor..Türkiyede ise Hem dolar , hemde Euro değer kaybediyor. Bu işte bir terslik olduğu muhakkak. Terslik sıcak para girişi nedeniyle ortaya çıkıyor. Sıcak para girişi döviz arzını artırıyor… Bol döviz kurun düşmesine neden oluyor.
Tüm sisitem sıcak para üzerinde kurulunca , faizler yüksek kalıyor. Cari açık artıyor.
FAİZ TUZAĞI
Türkiye de faizler dünyaya göre çok yüksektir. Bu şekliyle faizler sıcak parayı miknatıs gibi çekiyor. Döviz kurlarını da baskı altında tutuyor. Bu şartlarda diğer ülkelerden dolar veya Euro veya başka para ile düşük faizle kredi alanlar , bunları getirip Türkiyede yüksek faizle yatırıyor. ( Carry Trade ). Yahutta borsaya yatırıyor.
MERKEZ BANKASI GECELİK FAİZ ORANLARI ( % )
Türkiye 17.25
İzlanda 14.25
Brezilya 11.25
Güney Afrika 10.00
Mısır 8.75
Yeni Zelanda 8.25
Hindistan 7.75
Macaristan 7.75
Çin 7.02
Hong Kong 6.75
Avustralya 6.50
İngiltere 5.75
FED 5.25
G.Kore 5.00
Kanada 4.50
Norveç 4.50
Slovakya 4.25
Avrupa MB 4.00
İsveç 3.75
Çek Cum. 3.25
Tayvan 2.88
İsviçre 2.75
Japonya 0.50
MB bir yandan , sıcak para yeniden çıkmasın veya yeni sıcak para gelsin diye faizleri yüksek tutuyor. Bir yandan da enflasyon hedefini tutturmak için yüksek faiz işine geliyor. Öte yandan da Ekonomi yönetimi sıcak parayı cari açığı finansmanı için kullanıyor.
CARİ AÇIK
Kurların düşük seyretmesi , ithalatı artırıyor. İhracatı zorluyor. Bu şartlarda bu sene car açığın geçen yıllardan daha yüksek çıkacağını söyleyebiliriz.
Eğer kurlar bu düzeyde devam ederse be bu yılın ilk altı ayına göre hesaplarsak , yıl sonunda dış cari açık 37 milyar dolara çıkacaktır.
Cari açığın gerek büyüklüğü ve gerekse finansman şekli sürdürülebilir nitelikte değildir.