2008 yılına sektörlerde daralma ve ekonomide durgunluk damgasını vurdu. Sanayi üretimindeki düşme, dış açıklar ve işsizlik, ekonomide ortaya çıkan maliyetler oldu.
2008 yılında, aylık ve 12 aylık TÜFE ve ÜFE oranları aşırı değişken bir trend içinde seyretti.
Aralık enflasyon oranlarında, ekonomik durgunluğun etkisi daha net hissedildi.
Aralık ayında TÜFE oranı yüzde – 0.41 ve ÜFE oranı da yüzde-3.54 oldu.
Aralıktan aralığa, yıllık enflasyon ise TÜFE’de yüzde 10.06 ve ÜFE’de ise yüzde 8.9 oldu.
1) 2008 Aralık ayında enflasyondaki düşme hükümetin başarısı değil. İç ve dış talepteki hızlı düşüş nedeniyle oldu. Toplam talebin ne oranda düştüğünü tüketici eğilim anketi göstermektedir. Tüketicinin satın alma gücü ekimde yüzde 8.96 ve kasım da yüzde 5.53 oranında düştü.
2) Enflasyon trendinde aşırı hareket istikrarsızlığı göstermektedir.
2008 yılı içinde yıllık ÜFE oranı yıl içinde 12 puan arttı. 2007 Aralık ayında 5.9 olan ÜFE oranı, temmuz 2008 de yüzde 18.41’e yükseldi.
Yapısal sorunlar var
Üfe’ deki değişme, yalnızca petrol fiyatlarının artmasıyla izah edilemiyor. Ekonomide yapısal sorunların da önemli rolü var.
Bu yapısal sorunlar şunlardır:
-Piyasada dengelerin bozulması, devlet- piyasa dengesinin bozulması,
-Finans sektörü ile reel sektör arasındaki dengenin bozulması,
-Piyasada oligopol yapılaşmanın oluşması,
-Piyasada şeffaflığın ortadan kalkması,
-Ara malında dışa bağımlı bir üretim yapısı oluşması.
3) 2009 yılında, iç ve dış talepteki gerileme nedeniyle, durgunluk devam edecektir. Durgunluk enflasyonun risk olmaktan çıkarmıştır. Stagflasyon yoktur. Maliyet artışları, talepteki düşme nedeniyle, perakendeye yansıması zordur. Dünyada da son on yıldır ortaya çıkan tüketim çılgınlığı çökmüştür. Talebin uzun süre yeniden aynı düzeye çıkması mümkün değildir.
Petrol krizi ve enflasyon
Bu anlamda bu günkü dünya krizi de 1973-74 petrol krizinden farklıdır.
O yıllarda petrol fiyatları artmıştı, ancak OPEC fonları yine gelişmiş ülkelere gitmiş ve talep daralması yaşanmamıştı. Petrol ihraç eden ülkeler artan petrol gelirlerini, gelişmiş ülkelerde değerlendirmiş, gelişmiş ülkelerin de artan maliyet altında ürettikleri sanayi ürünlerini daha pahalı almışlardı.
Bu nedenledir ki o yıllarda petrol fiyatlarının maliyetleri artırması nedeniyle bir yandan durgunluk artmış, bir yandan da canlı talep nedeniyle enflasyon yükselmiştir. Yani stagflasyon ortaya çıkmıştı. Bu krizde talep daralması da olduğu için durgunlukla birlikte enflasyon da düşecektir.